Menora en koperen bord na 79 jaar terug naar joodse familie

ROLDE – Margje Darwinkel en Feije Takens hebben vorige week dinsdag een menora en een koperen bord van de joodse familie Schaap teruggeven aan nazaten van de familie. Zij deden dit tijdens de bijeenkomst voor het onthullen van de struikelstenen in Aa en Hunze.

Aron Schaap en Anna Stein ontvluchtten met het gezin van Bendix Schaap in 1939 Nazi-Duitsland en kwamen in Rolde terecht. Ze gingen wonen aan de Asserstraat 1. Dit huis werd in 1941 gekocht door Hendrik Takens en Marie Stevens. Zij gingen bij het gezin van Bendix Schaap inwonen. Aron en Anna Schaap verhuisden naar Asserstraat 41 naast Roelof en Zwaantje Takens, de ouders van Feije Takens. Beide joodse families kregen op 2 oktober 1942 te horen dat ze zich moesten melden in Kamp Westerbork. Voordat het gezin van Aron Schaap naar het doorvoerkamp vertrok, gaven ze een menora (joodse kandelaar) en een koperen bord in bewaring bij de familie Takens, met de afspraak dat wanneer ze de oorlog zouden overleven, ze de voorwerpen weer terug zouden krijgen. De trieste afloop is bekend.

De familie Takens aan de Asserstraat 1 vond later op zolder een joodse bijbel en een kruidentoren. De bijbel werd door Tita en haar dochters Betsy en Marieke in 2017 geschonken aan het Herinneringscentrum Kamp Westerbork. Het torentje dat jarenlang in de kamer had gestaan, werd geschonken aan het Rolder Historisch Gezelschap.

Het koperen bord kreeg een plek in de woonkamer van de ouders van Feije Takens. De kandelaar ging naar de zus van zijn moeder en kwam later terecht bij schoondochter Margje Darwinkel-De Vries. Ze heeft later geprobeerd te achterhalen via het Drents Archief of er nog nabestaanden waren van de familie Schaap, omdat zijn vond dat de menora bij de familie hoorde. Dit lukte niet. Een paar jaar geleden nam ze contact op met de RHG, omdat ze de kandelaar aan de historische vereniging wilde schenken. Feije Takens vond dat het koperen bord daar dan ook hoorde.

Door het initiatief van de Stichting Struikelstenen om op zeven plaatsen in Aa en Hunze struikelstenen te leggen, werden toch nog nabestaanden van Anna Stein achterhaald. Twee van de drie broers Stolzenburg kwamen naar Aa en Hunze om hun oudtante te eren. Margje Darwinkel en Feije Takens hebben toen beide voorwerpen overhandigd aan Micha Stolzenberg.

Hij nam de voorwerpen met wat gemengde gevoelens in ontvangst. ,,Het bracht weer herinneringen terug aan de trieste omstandigheden waaronder mijn familie is omgekomen. Ik ben blij met de attributen, maar ik moet erover nadenken wat ik er mee ga doen. Ik heb ook nog een oude olielamp in de vorm van een davidster. Mijn broer heeft er niet zoveel mee. Die laat liever het verleden rusten. Ik heb geen kinderen, dus moet ik wel over een bestemming gaan nadenken. Het is niet onmogelijk dat de voorwerpen weer terugkomen naar Rolde, maar daar ben ik nog niet uit.”